Çok önemli bir sorunu olan çocukluk çağında obezite; vücudun yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının olması gereken düzeyin üzerine çıkmasıdır. Erişkin dönemde obez olanların üçte birinde obezite çocukluk döneminde başlamıştır.
İçindekiler
Obezitenin nedeni çoğunlukla aşırı yemek yemektir. Bu tip obeziteye “basit obezite” veya “ekzojenobezite” denir. Bazen de obezite nedeni tıbbi bir sorun olabilir. Buna ise “patolojik obezite” denir.
ALINAN ENERJİ > HARCANAN ENERJİ’ den fazla olursa kilo artışı görülür.
ÇOCUKLARDA OBEZİTE NASIL TESPİT EDİLİR?
Çocuklarda obeziteyi tanımlamak için yaş ve cinsiyete göre hazırlanan VKİ persentil eğrileri kullanılır. Söz konusu VKİ persentil eğrilerinde, %85- 94 persentil olan çocuklar fazla kilolu, %95 persentil ve üzeri olanlar ise obez cocuk olarak sınıflandırılmaktadır.
ÇOCUKLARDA OBEZİTE NEDENLERİ
Çocukluk obezitesi birçok nedene dayanabilir. Bunların bazılarını sıralayacak olursak:
- Fast food, unlu mamüller, tatlılar gibi yüksek kalorili beslenme tarzı
- Bilgisayar, televizyon gibi oyalayıcı şeyler karşısında yemek yemek, büyük porsiyonlarla beslenmek gibi davranışsal faktörler
- Yüksek kalorili abur cuburlara kolay erişim, fiziksel aktivite için yeterli imkân tanınmaması, oyun alanlarının yetersizliği gibi çevresel faktörler
- Stres, can sıkıntısı vs. duygularla başa çıkmaya çalışmak gibi psikolojik sorunlar
- İlaçlar
- Genetik sendromlar
- Hormonal durumlar
ÇOCUKLARDA OBEZİTE BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Yaşına uygun kıyafetlerin vücuduna olmaması
- Aşırı yorgunluk
- Aşırı terleme
- Fiziksel aktivitelerde sorun yaşaması
- Uyku düzensizliği
- Horlama görülmesi
- Nefes alıp verirken problem yaşama, nefes daralması
- Eklem ağrıları
- Erken ergenlik
- Kızlarda düzensiz adet döngüsü
- Kabızlık
OBEZİTE HANGİ SORUNLARA YOL AÇAR?
Obez çocuklar birçok sorunla karşı karşıya kalır. Bu sorunları genel olarak şöyle sıralayabiliriz:
- Tip 2 diyabet
- Hipertansiyon
- Metabolik sendrom
- Eklem ağrıları
- Dislipidemi
- Ateroskleroz ve koroner kalp hastalıkları
- Böbrek hastalıkları
- Erken ergenlik
- Kızlarda adet düzensizlikleri ve kıllanma sorunları
- Karaciğer yağlanması
- Solunum düzensizliği
- Horlama
- Astım
- İskelet sorunları
- Sivilce gibi kıvrım bölgeleri kararması gibi cilt sorunları
- Kanser riskinde artış
- Depresyon
ÇOCUKLARDA OBEZİTE TEDAVİSİ
Obezite tedavisinde alınan enerji azaltılmalı, harcanan enerji arttırılmalıdır.
- Ailecek yeterli ve dengeli beslenme yaşam biçimi haline getirilmeli.
- Çocuğa özel diyet hazırlanmalıdır.
- Diyet ana ve ara öğünlerden oluşmalıdır. Büyük tek bir öğün yerine küçük çok öğün tercih edilmelidir.
- Obez çocuğun beslenmesi konusunda enerji ihtiyacı belirlenirken büyümesi de göz önüne alınmalıdır. Demir, kalsiyum, çinko ve vitaminlerin diyetle eksik alınmaması sağlanmalıdır.
- Çocukların fiziksel etkinlik yapmaları desteklenmelidir.
- Hareketli yaşam bir hayat tarzı haline getirilmelidir.
- Günlük egzersiz süremiz en az 30 dakika olmalıdır.
- Ekran başında geçirilen zaman kısıtlanmalıdır.
Çocukluk çağındaki obezitede cerrahi işlemler ve ilaçlar bir çözüm yolu değildir. Tedavide ideal olan yavaş kilo verme olduğu için sabırlı davranılmalıdır. Büyüme çağındaki çocukta kilo verişi çok fazla olmayabilir. Boy uzaması ile vücut oranları normale gelir.
Tedavide cesaretlendirme çok önemlidir. Sık kontroller ile obez çocuk diyet tedavisine uyma konusunda özendirilmelidir.
ÇOCUKLARDA OBEZİTE NASIL ENGELLENİR?
- Okullarda fiziksel aktivite özendirilmeli
- Hazır, paketlenmiş yiyecekler tüketilmemeli
- Çocuklar boş zamanlarında kurslara vs. yönlendirilmeli ki hareketsiz yaşamın önüne geçilebilsin
- Besin değeri düşük yiyecekler ve tatlılardan uzak durulmalı
- Yağ içeriği fazla gıdalardan kaçınılmalı
- Ailenin beslenme alışkanlığı çocuğu çok etkilediğinden aile de sağlıklı beslenmeye özen gösterip bunu düzene koymalı
- Tatlandırıcı ve diyet besinleri fazla kullanmaktan kaçınılmalı
- Çocuğun kantinden beslenmesi yerine ona beslenme hazırlanmalı
- Şekerli ve gazlı içecek tüketimi azaltılmalı
- Besinler yavaş yavaş ve çok çiğneyerek yenilmeli
- Ailecek fiziksel aktivite yapılmalı
- Uykuya dikkat edilmeli, çok geç uyumaktan kaçınılmalı
ÇOCUKLARDA OBEZİTE GÖRÜLME ORANI
Gelişmiş ülkelerde yapılan çalışmalarda çocuk ve adölesanların %20- 27′ sinin obez olduğu, 1976’dan sonraki on yılda 6-11 yaşlarında obezitenin %54 oranında, 12-21 yaşlarındaki çocuklarda da %64 oranında arttığı bildirilmektedir.
