Hipertermi; insan vücut ısısının 40 derece veya üstüne çıkması ile meydana gelen ve termoregülatör (vücut ısımızı kontrol eden mekanizmalar) mekanizmaların bozulmasına, sıcak çarpmasına yol açabilen bir durumdur.

Hafif veya şiddetli şekillerde olabilir. Genellikle, güneş ışınlarına maruz kalma gibi çevresel faktörler sonucu oluşur.

Hipertermik durumları üç maddede inceleyebiliriz:

• Isı krampları: Yoğun fiziksel aktivite ve buna bağlı yüksek terleme oranı ile kaybedilmiş olan tuzun yerine geri konamamasıyla oluşan kas ağrıları ve spazmlarıdır.
• Sıcak hâlsizliği: Yine yoğun sıcağa maruz kalındığında yüksek sıvı kaybıyla oluşan, baş dönmesi, bulantı ve tansiyon düşmesi gibi belirtilerle kendini gösteren durumdur.
• Sıcak çarpması: Hipertermi için en çok kullanılan terim sıcak çarpmasıdır. Güneş çarpması olarak da bilinir.

Sıcak Çarpması Nedir?

Yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalan birinin vücudun ısı dengesini ayarlayamaması sonucu aşırı terleme yoluyla sıvı ve tuz kaybına bağlı olarak ortaya çıkan durumdur.

Sıcak çarpması en fazla yaz aylarında görülür.

Sıcak çarpması, acil tedavi gerektirir. Tedavi edilmezse kalıcı hasarlarla ve hatta ölümle sonuçlanabilir.

Sıcak Çarpmasından En Çok Etkilenenler

• Diyabet hastaları
• Kalp hastaları
• Tansiyon hastaları
• Normal kilosunun çok üzerindekiler
• Normal kilosunun çok altındakiler
• Kanser hastaları
• Böbrek hastaları
• Yeterli su içmeyenler
• Hamileler
• Bilinçsiz diyet uygulayanlar
• 5 yaş altı kişiler
• 65 yaş üstü kişiler
• Alkol kullananlar

Sıcak Çarpması Neden Olur?

Sıcak çarpmasının iki temel nedeni vardır; sıcak ortama maruz kalma ve sıcak ortamda yapılan yoğun fiziksel aktivite.

Sıcak ortama maruz kalmaya bağlı olan sıcak çarpması birey uzun süreler boyunca sıcak ve nemli havaya maruz kaldıktan sonra meydana gelir. Bu durum çoğunlukla yaşlı yetişkinlerde ve kronik hastalığı olan bireylerde gözlemlenir.

Fiziksel aktivite sonucu olan sıcak çarpması ise sıcak havanın neden olduğu vücut sıcaklığındaki artıştan kaynaklanır. Sıcak havada egzersiz yapan veya çalışan her birey bu sıcak çarpmasını yaşayabilir. Özellikle yüksek sıcaklıklara alışkın olmayan bireylerde daha yaygın görülür.

Sıcak Çarpmasına Neden Olan Faktörler Nelerdir?

• Güneşe aşırı maruz kalmak
• Sıcak ortamlarda uzun süre çalışmak
• Çok sıcak, kapalı ortamda kalmak
• Vücuda yeterli suyu almamak
• Hamam, buhar odaları, sauna, plaj gibi aşırı sıcak ortamlarda bulunmak
• Sıcak havada egzersiz, yürüyüş, koşu yapmak vs.

Sıcak Çarpmasının Belirtileri Nelerdir?

• Vücut ısısının 40 derecenin üstünde olması
• Hızlı nabız
• Bulantı, kusma
• Halsizlik, yorgunluk
• Aşırı terleme (terleme sonradan azalır)
• Mide krampları
• Baş dönmesi
• Sinirlilik
• Bilinç kaybı, hayal görme
• Kuru ve sıcak deri

Sıcak Çarpmasında Görülebilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Sıcak çarpması müdahale edilme süresine bağlı olarak değişen komplikasyonlara neden olabilir. Hızlı ve uygun tıbbi müdahale yapılmadığı takdirde iç organlar hasar görebilir. Beyin, kalp, böbrekler ve kas dokusu, tedavi edilmemiş sıcak çarpması olgularında hasar görebilecek organlar arasında yer alır. Tedavi gecikmeye devam ettiğinde ise ölümle sonuçlanabilir.

Sıcak Çarpması Nasıl Teşhis Edilir?

Sıcak çarpması durumu genellikle bir fiziksel muayene sonucunda kolaylıkla teşhis edilir. Ancak bazı laboratuvar testleri teşhisi doğrulayabilir, semptomların diğer nedenlerini ortadan kaldırabilir ve sıcak çarpması sebebi ile gerçekleşmiş organ hasarı değerlendirebilir.

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım

• Hasta serin, havadar bir yere alınır.
• Hastanın giysileri çıkartılır.
• Bilinci yerinde ise sırtüstü yatırılır, kol ve bacakları yükseltilir.
• Hastanın alnına ıslak havlu koyulur.
• Bulantı ve kusması yoksa, bilinci açıksa tuz ve su kaybını gidermek için 1 litre su- 1 çay kaşığı karbonat- 1 çay kaşığı tuz karışımı içirilir.
• İmkân varsa ılık suyla duş yaptırılır.
• Tıbbi yardım istenir.

Sıcak Çarpması Nasıl Önlenebilir?

• Serin kalmaya ve sıvı tüketimine özen göstermeliyiz,
• Giysilerin hafif, ince ve rahat seçilmeli,
• Dışarıda geçirilecek zaman aralığı doğru şekilde ayarlanmalı, aşırı sıcak havada dışarıya gerekmedikçe çıkılmamalı,
• Güneşten korunmak için şapka, güneş gözlüğü ve yüksek koruyucu faktör içeriğine sahip kremlerin kullanılmalı,
• Güneş kremi kullanırken her iki saatte bir kremi tekrar sürmeyi unutmamak gerekli,
• Güneşin altındaki park edilmiş araçlarda çocuklar bırakılmamalıdır,
• Egzersizlerimizi sabah ve akşam yapmalı, ağır egzersizlerden kaçınmalıyız.