Kabakulak; virüslerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Çoğunlukla çocukluk çağlarında görülür. Kabakulak, öncelikle parotis (büyük tükürük bezleri) bezlerinde iltihaba ve şişliğe neden olur. Yanı sıra beyin, böbrek, pankreas ve sinirlerde de iltihap oluşumuna neden olabilmektedir. Hastalığı geçirmiş olan bireyler ikinci kez bu hastalığa yakalanmaz.
İçindekiler
KABAKULAK NEDİR?
Tükürük bezlerinin şişmesiyle karakterize olan viral bir enfeksiyondur. Hastalık en sık 5-9 yaş arasında görülür. Direkt temas yoluyla veya hasta bireylerin solunum yolu damlacıklarıyla yayılır. Okul çağı çocukları arasında salgınlara neden olabilir. Aşı ile önlenebilir bir hastalıktır.
KABAKULAK NEDEN OLUR?
Kabakulağın etkeni miksovirüs grubundan paramikrovirüstür. Bu virüs burun ve ağız yoluyla vücuda girer. Solunum yolu epitellerine ve tükürük bezlerine yerleşir. Epitel dokuda üreyen bu virüs sonrasında kana karışıp dış salgı bezleri ve sinir sistemine yerleşerek kabakulak hastalığını oluşturur.
KABAKULAK NASIL BULAŞIR?
- Hasta kişinin salgılarıyla direkt temas,
- Hasta kişinin kontamine olmuş eşyalarıyla (havlu, çatal, kaşık gibi) temas ya da
- Damlacık yoluyla bulaşma olur.
Bulaşma tükürük bezlerinin şişmesinden 7 gün önce başlayıp 9 gün sonrasına kadar devam eder. Hastalığın en bulaşıcı olduğu dönem ise, belirtiler ortaya çıkmadan 2 gün öncesi ile 4 gün sonrası arasındaki dönemdir. Aşı olmamış ve hiç kabakulak geçirmemiş herkes risk altındadır.
KABAKULAK BELİRTİLERİ
Virüs bulaştıktan 14-21 gün sonra belirtiler ortaya çıkar. Spesifik belirtisi parotis bezlerinin şişmesidir. Belirtiler genellikle çok hafiftir.
- Şişmiş tükürük bezleri. Yanakların da şişmesine neden olur.
- Ateş,
- İştahsızlık,
- Halsizlik,
- Baş ağrısı,
- Boğaz ağrısı,
- Kulak bölgesinde ağrı,
- Çiğneme, yutma esnasında ağrı.
Yüz tükürük bezlerinin şişmesiyle yuvarlak bir şekil alır. Şişlik 2-3 gün içerisinde ulaşacağı en büyük hali alır, 8-10 günde ise geçer.
KABAKULAK TANISI NASIL KONUR?
Kabakulak genelde yalnızca hastanın belirtilerinin incelenmesiyle, özellikle de yüz şişmesi gözlemlenerek teşhis edilebilir. Kesin tanı için doktor fiziki muayene yapar. Teşhisi onaylamak içinse kan, idrar veya tükürük örneği alınıp testler yapılır.
KABAKULAK TEDAVİSİ
Tüm viral enfeksiyonlarda olduğu gibi kabakulağın da özel bir tedavisi yoktur, genellikle evde tedavi edilir.
- Yatak istirahati sağlanmalıdır.
- Ateş nedeniyle sıvı kaybedileceğinden bol sıvı aldırılmalıdır.
- Doktor istemine göre ateş düşürücü, ağrı kesici verilebilir.
- Hastaya yumuşak, yutması kolay yiyecekler verilmelidir.
- Tükürük salgısını arttıracağından ekşi, acı, baharatlı yiyecekler yedirilmemeli.
- Şişmiş bezleri rahatlatacağından buz uygulaması yapılabilir.
KABAKULAKTAN NASIL KORUNULUR?
Aşı ile önlenebilir bir hastalık olduğundan en etkili korunma yolu aşı yaptırmaktır.
Hasta kişinin eşyaları kullanılmamalıdır. Damlacık yoluyla da bulaşabildiğinden hasta kişiyle aynı ortamda bulunulmamalı.
KABAKULAK AŞISI NE ZAMAN YAPILMALI?
- Kabakulak aşısı (kkk/ mmr aşısı ) 12. ayın sonunda ve ilköğretim birinci sınıfta üçlü aşı olarak uygulanır.
- Bu üçlü aşı kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarına karşı koruyuculuk sağlar.
KABAKULAK KOMPLİKASYONLARI
Yetişkinlerde kabakulak hastalığı, çocuklardakine göre daha çok komplikasyona neden olur.
- En önemli komplikasyonu orşittir (testis iltihabı). Orşite kabakulağa yakalanan 5 yetişkin erkekten 1’ inde rastlanmaktadır. Orşit nadiren kısırlığa neden olabilmektedir.
- Ooforit (yumurtalıkların enfekte olması),
- Ensefalit (beyin dokusunun enfekte olması),
- Menenjit (beyin zarının iltihaplanması),
- Pankreatit (pankreasta iltihaplanma),
- Gebelerde düşük ise görülebilecek diğer komplikasyonlardır.
