Üreme çağında olan kadınlarda her ay oluşan periyodik kanamalara menstrüel siklus (adet döngüsü) denir. Menstrüel siklus, bir adetin birinci gününden, diğer ay olan ikinci adetin ilk gününe kadar ki zamanı kapsar. Bir siklusun süresi ortalama 28 gündür.
İçindekiler
Doğurganlık menstrüel siklusun başlamasıyla başlar. Menopoz dönemine kadar doğurganlık devam eder. Bu dönem yaklaşık 30 yıl sürer ve bu zaman diliminde çeşitli siklus bozuklukları ortaya çıkabilir.
Menstrüel Siklus Bozuklukları Neden Kaynaklanır?
Menstrüel bozukluklar,
- hipotalamus,
- hipofiz bezi,
- rahim,
- yumurtalıklar,
- rahim ağzı ve
- vajinayı etkileyen durumlardan kaynaklanır.
Menstrüel Siklus Bozuklukları Nelerdir?
Menstrüel siklus bozuklukları, kanamanın sıklığı, ağrısı, miktarı, süresindeki değişikliklere göre isim alır.
- Amenore
- Hiperamenore
- Hipomenore
- Oligomenore
- Polimenore
- Menoraji
- Metroraji
- Dismenore
- Premenstrüel Sendrom
- Disfonksiyonel Uterus Kanamaları
Menstrüel Siklus Bozuklukları ve Nedenleri Nelerdir?
Amenore
Amenore, 16 yaşına kadar menstrüel siklusun başlamaması veya başlayan siklusun ortadan kalkmasıdır. Kısaca adet görmemek de diyebiliriz.
Amenore, primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır.
Primer amenore, kız 17-18 yaşına geldiği hâlde adetin başlamamasıdır. Primer amenore; çoğunlukla konjenital anomaliler ile ilgilidir.
Sekonder amenore, adetin başladıktan sonra ortadan kalkması veya 3-6 aylık aralarla gelmesidir. Sekonder amenore; aşırı stres, over tümörleri, aşırı kilo kaybı, kan hastalıklarına bağlı olabilir.
Hipermenore
Hipermenore, adet kanamasının ve adet süresinin fazla olmasıdır. Hipermenore de bir adet kanamasında kaybedilen kan miktarı 150 ml’den fazladır. Hipermenorenin uzun sürmesi anemiye yol açabilir. Hipermenore; genital enfeksiyonlar, polip, koagülasyon bozukluğu, trombositopeni gibi sebeplere bağlı olabilir.
Şiddetli ve uzun kanamalarda hormonal tedavi yapılır. Anemiye karşı tedbirler alınır.
Hipomenore
Hipomenore, adet döneminde kaybedilen kanın 20 ml’den az olmasıdır. Hipomenore çoğunlukla hormonal bozukluklara bağlıdır.
Hastalığın nedeni tespit edilir ve nedene yönelik tedavi yapılır.
Oligomenore
Oligomenore, menstrüel siklus süresinin 35 günden fazla olmasıdır. En çok puberte ve klimakterium döneminde görülen oligomenorede kanama miktarı normaldir. Oligomenorede ovülasyon oluyorsa gebe kalmada bir problem olmayacağından tedaviye gerek yoktur.
Polimenore
Polimenore, 21 günden az aralıklarla adet görülmesidir. Kanama miktarı normaldir. Polimenore, hormonal nedenler, polip, stres, myom, gibi durumlara bağlı olabilir.
Polimenorede nedene yönelik tedavi yapılır.
Menoraji
Menoraji, adetin düzenli aralıklarla olması ama kanamanın aşırı miktarda olmasıdır. Bu durum anemiye neden olabilir. Myom, polip, pıhtılaşma bozuklukları, endometriozis, hormonal bozukluklar menoraji nedeni olabilir.
Menorajide nedene yönelik tedavi yapılır.
Metroraji
Metroraji, iki menstrüasyon arasında herhangi bir zamanda gelen ara kanamalardır. Kısa veya uzun sürebilir, kanama az veya çok olabilir. Metrorajiye; tümörler, genital enfeksiyonlar, over fonksiyon bozuklukları neden olabilir.
Metrorajide nedene yönelik tedavi yapılır.
Dismenore
Dismenore, ağrılı adet görmedir. Ağrı alt karın, bacaklar, bel, sırtta görülebilir. Genellikle ağrı adet kanamasından 1 gün önce başlar ve en çok 2-3 gün sürer. Dismenorenin nedeni: uterusta oluşan kasılmalar ve uterustaki kan dolaşımının azalmasıdır.
Dismenore başlama zamanına göre primer dismenore ve sekonder dismenore olarak ikiye ayrılır.
Primer dismenore, dismenoreye neden olabilecek herhangi bir hastalığa saptanmaması durumundaki dismenoredir. Genellikle gebelikten sonra şiddeti azalır. Çoğunlukla tedavi gerekmez. Non-steroid anti inflamatuar grubundaki ağrı kesiciler kullanılabilir.
Sekonder dismenore, kadın genital organlarının hastalığına bağlı olarak ortaya çıkan dismenoredir. Sekonder dismenorenin nedenleri; endometriyozis, myom, polip, rahim içi araç olabilir. Kürtajlara bağlı daralmalar ve servisit de dismenoreye neden olabilir.
Sekonder dismenorede nedene yönelik tedavi yapılır.
Premenstrüel Sendrom
Premenstrüel sendrom, çoğunlukla ovülasyonlu sikluslarda görülen, kanamadan 5-7 gün önce başlayan ve adet kanaması ile sona eren şikayetlerdir. Premenstrüel sendromun nedeni hormonlardaki değişikliklerdir. Tedavide temel prensip ovülasyonu baskılayarak hormon değişikliklerini ayarlamaktır.
En sık görülen şikayetleri gruplandıracak olursak:
Nöro-vejatatif şikayetler: Bulantı, taşikardi, kolay yorulma, baş ağrıları.
Su-tuz tutulmasına bağlı nedenler: Karında gerginlik, ağrı, ödem, kilo artışı.
Psikolojik şikayetler: Uykusuzluk, huzursuzluk, ajitasyon, sıcak basması, depresyon, sinirlilik.
Kafeinli gıdalar ağrıyı arttırdığından adet öncesi dönemde bu içecek ve yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
Disfonksiyonel Uterus Kanamaları
Düzensiz kanamalara disfonksiyonel uterus kanamaları denir. Disfonksiyonel uterus kanamalarının nedenleri; hormonal bozukluklar, stres, ağır egzersiz, aşırı kilo kaybı, puberte dönemi, premenopozal dönem olabilir.
Disfonksiyonel uterus kanamalarında tedavi, kanama nedeni ve miktarına göre değişir. Doğum kontrol hapları kanamaları düzenli hâle getirebilir ve kanamaları azaltabilir. Hormonal tedavi işe yaramazsa kürtajla bu tip şiddetli kanmalar durdurulabilmektedir.
